Zgodnie z Ustawą z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U.2020.1655 t.j. z dnia 2020.09.28), dalej jako: „Ustawa”, nabywcą nieruchomości rolnej w Polsce może być wyłącznie rolnik indywidualny. Jednym z wymogów do posiadania statusu rolnika indywidualnego jest konieczność zamieszkiwania co najmniej od 5 lat w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzanie przez ten okres osobiście takiego gospodarstwa. Pełna definicja rolnika indywidualnego została zawarta w art. 6 ust. 1 Ustawy. Oprócz przypadków, w których stosowanie Ustawy jest całkowicie wyłączone (np. nieruchomości rolne o powierzchni od 0,3 ha do 0,9999 ha może nabyć każdy), Ustawa przewiduje również pewne wyjątki od możliwości zakupu nieruchomości rolnej jedynie przez rolnika indywidualnego. Spełniając określone w Ustawie warunki, pomimo braku posiadania statusu rolnika indywidualnego, osoba zainteresowana nabyciem nieruchomości rolnej może uzyskać zgodę na jej zakup od Generalnego Dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. W tym celu konieczne jest złożenie do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, dalej jako: „KOWR”, odpowiedniego wniosku wraz z załącznikami o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej.

Wśród wniosków o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej (art. 2a ust. 4 Ustawy) możemy wyróżnić m.in. tzw.:

Wnioski Nabywcy

1. Wniosek o wyrażenie zgody składany przez osobę fizyczną zamierzającą utworzyć gospodarstwo rodzinne.

Wniosek ten może złożyć osoba, która:

• posiada kwalifikacje rolnicze, których kryteria są określone przepisami,
• musi zobowiązać się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej,
• musi zamieszkiwać w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości rolnej na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego;

 2. Wniosek o wyrażenie zgody osoby fizycznej zamierzającej powiększyć gospodarstwo rolne

Może złożyć jedynie osoba, która otrzymała pomoc, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata2014-2020,a nabycie nieruchomości rolnej jest zgodne z warunkami przyznanej pomocy.

Ponadto przedkładając ten rodzaj wniosku do KOWR należy jednocześnie zobowiązać się do:

• prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej,
• zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, wchodzących w skład posiadanego gospodarstwa rolnego,
• w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

Wniosek Zbywcy

Osobą przedkładającą Wniosek może być zarówno osoba fizyczna jaki i osoba prawna (np. spółka prawa handlowego), która spełni łącznie następujące wymogi:

• wykaże, że nie było możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej rolnikowi indywidualnemu, chyba że nabycie tej nieruchomości ma nastąpić na podstawie innej niż sprzedaż czynności prawnej,
• nabywca nieruchomości rolnej zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej,
• w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

W celu wykazania, że żaden rolnik indywidualny nie był zainteresowany zakupem nieruchomości rolnej należy opublikować ogłoszenie o zamiarze sprzedaży nieruchomości rolnej na Portalu Ogłoszeń na platformie eRolnik. Jest to system teleinformatyczny udostępniany przez KOWR pod adresem https://erolnik.gov.pl, który umożliwia nieodpłatne zamieszczenie ogłoszeń o zamiarze sprzedaży nieruchomości rolnych oraz odpowiedzi rolników indywidualnych na te ogłoszenia. Termin składania odpowiedzi na ogłoszenie o nieruchomości rolnej nie może być krótszy niż 30 dni, licząc od dnia zamieszczenia ogłoszenia na Platformie eRolnik.

W celu utworzenia konta użytkownik na Platformie eRolnik niezbędne jest posiadanie aktualnego potwierdzonego Profilu Zaufanego.

Wniosek o wyrażenie zgody na zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom nieruchomości rolnych (art. 2b ust. 3 Ustawy)

W Ustawie zostały wskazane obowiązki nabywcy nieruchomości rolnych, czyli zobowiązanie do osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości oraz zakaz zbycia lub oddania w posiadanie innym podmiotom przez ten okres nabytej nieruchomości.

Od powyższej zasady istnieje wyjątek, nabywca nieruchomości rolnej może złożyć wniosek do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, który może wyrazić zgodę, w drodze decyzji administracyjnej, na sprzedaż lub oddanie w posiadanie nabytej nieruchomości rolnej przed upływem 5 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości. Zgoda zostanie wyrażona jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym.

Informacje praktyczne na temat wniosków do KOWR

-       Miejsce złożenia wniosków:

• wniosek o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej powinien być złożony w  oddziale terenowym KOWR, właściwym ze względu na położenie nieruchomości będącej przedmiotem wniosku,
• wniosek o wyrażenie zgody na zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom nieruchomości rolnych należy składać na adres KOWR: ul. Karolkowa 30, 01-207 Warszawa

-       Termin załatwienia sprawy:

W sprawach wniosków przedkładanych do KOWR zastosowanie mają przepisy Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, zgodnie z którym załatwienie sprawy powinno nastąpić niezwłocznie, a w przypadku spraw wymagających postępowania wyjaśniającego załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w  ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

-       Załączniki do wniosku:

Do wszystkich rodzajów Wniosków jako załączniki należy dołączyć oryginały lub poświadczone za zgodność z oryginałem dokumenty.

Podstawowymi dokumentami, które składa się wraz z wnioskiem są m.in. dokumenty dotyczące nieruchomości: wypis z ewidencji gruntów i budynków dla zbywanej nieruchomości rolnej, zaświadczenie o przeznaczeniu zbywanej nieruchomości rolnej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz odpis księgi wieczystej lub zaświadczenie wydane na podstawie zbioru dokumentów prowadzonego dla zbywanej nieruchomości rolnej, lub informacja o numerze z księgi wieczystej dostępnej w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych. Ponadto opłata skarbowa od złożenia wniosku wynosi 10,00 zł.